Kómkómmertied: stikstofreductie en innovatie inne vieëteelt
Nederlandj is al jaore kopluiper es `t geit óm innovatie inne landjboew en vieëteelt. Ich laes döks det d'r gein landj is det efficiënter boert en oos landj. Toch blief `t kabinet innovatie oetsloete es oplossing van `t stikstofprobleem inne vieëteelt. Veurstenjers van inkrimping vanne vieëstapel veure döks es argument aan det daen innovatie nieks of neet genóg haet gebrach. Toch zuus se det d'n oetstoeat van ammenjak vanaaf 1990 mit twieë derde is gedaald. En det terwiel de vieëstapel in dae periode neet klinder is gewaore. Waal is de verhajing tösse de versjillende saorte vieë verangerd, waat ouch van invloed kan zeen op d'n oetstoeat.
Bron: Compendium voor de Leefomgeving
Bron: Compendium voor de Leefomgeving
Neet edere innovatie duit waat `t belaof. Zoea sjient de emissie-erme vloer neet significant veur minder ammenjak-emissie te zorge es `n ruuester. Zoea geit det mit innovatie: soms bliek `t neet te bringe waat me haet verwach. Mer zal dae reductie van twieë derde in de aafgeloupe 30 jaor allein `t gevolg zeen van `nen angere vieë-mix? Of is hie innovatie toch veur `n groeat deil debet aan?
Innovatie kan op allerlei gebiede. Zoea kan me-n `t voor waat det vieë vritj zoeadanig aanpasse zoeadet d'r minder ammenjak oet die bieëster kump. `n Anger meugelike oplossing is `t aafvange van stikstof en verwèrke toet kunsmès. Veur de klassieke productie van stikstofhajende kunsmès gebroek me fossiele brandjstoffe. De Staotsmiene deje det al vanaaf 1929 mit de oprichting van `t Stikstofbindingsbedrijf (SBB). Allewiel maak me stikstofhajende kunsmès veurnamelijk door gebroek te make van aerdgaas. `t Aafvange van ammenjak veur de productie van kunsmès zou daomit zorge veur `ne besparing van aerdgaas, waat zeker `t aangeloupe half jaor winselik bliek te zeen.
De stikstofkraker van JOZ (Bron: JOZ)
`t Westfriese bedrief JOZ produceert al `n systeem waat dit duit in serie: de stikstofkraker Gazoo. Mit dees installatie kan me waal toet 80% stikstofoetstoeat reducere. Daonaeve reduceers se onnag d'n oetstoeat van methaan, waat sterk breujkasgaas is; väöl sterker es CO2. Dae stikstofkraker maak dus van zeik kunsmès, waat dae boer dus kan gebroeke in plaats van det d'r de kunsmès mot gaon koupe. Zón dink sjient óngerhalve ton te koste. Väöl geldj, mer es se alle 33.000 vieëhajers zón dink cadeau duis, dan bös se nag gein 5 miljard kwiet. En wieväöl haw `t kabinet ouch alweer besjikbaar gestèldj veur `t oetkoupe van boere? Viefentwintjig miljard! Estebleef! Of se-n `nen ummer stalmès laeggoeajs.
Glaeske ammenjak d'rbie? Proos!
`Nen angere Nederlandse vieëteeltinnovator is Lely. Lely is `ne klantj van miene wèrkgaever Neways en ich mot zègke det ich bès waal `n bietje gruuets dao-op bön. De installatie waat dit bedrief haet ontwikkeld hètj de Lely Sphere. Deze zal ongetwiefeld waal anges wèrke es dae Gazoo, mer `t resultaat blief `tzelfde: doe duujs d'r zeik in en d'r kump kunsmès oet. Zie make reklaam mit mieë es 70% reductie van ammenjakoetstoeat.
Doe vruuegs dich aaf woróm det dit kabinet zoea halsstarrig vas blief haje aan `t drastisch verkleine vanne vieëstapel door oetkoupe, of zelfs onteigene van boere. Doe zots toch bienao gaon dinke det d'r get anges achter zitj. `t Verkriege van goodkoupe boewgróndj wuuertj döks geneump, mit name vanoet de complothook. Ich haaj `t d'r op det Kaag dae halvering vanne vieëstapel haet weite te bedinge in de formatie. En de fracties vanne VVD, CDA en CU teikene toet noe toe bie `t kruutske. Ich zèk uch: dit geit `n groeat thema waere bie de Provinciale Staoteverkezinge van volgend jaor. Neet allein ómdet de provincies dit beleid euvere sjötting gegoeajd kriege, mer ouch ómdet de Provinciale Staote d'n Ieëste Kamer keze. En veur det d'r get moog waere onteigend, zal d'r tonnag de ein af angere wèt dore senaat motte. Ich bön benuujd.